Toe ek ‘n kinder was, het my ouers elke maand National Geographic gekoop waarvan ek baie hou het. Ek het elke uitgawe gelees en die een wat ek goed ken is in 1990 uitgegee oor Joego-Slawië. Ek het destyds in die land belanggestel en daai uitgawe vertel oor ‘n land wat binne ‘n jaar nie meer bestaan het nie.
National Geographic 1990
Dus koop ek en ‘n vriend ‘n vlieg kaartjie twee dae voor ek vertrek en ek weet net die lughawes wat ek sal gebruik maar niks meer nie. Dis hoe ek rol. Eers vlieg ek na Skopje in Noord-Masedonië (wat onlangs sy naam verander het) maar ek het niks meer as ‘n koppie tee by die lughawe gekoop en het uit die taxi se vensters uit gekyk op pad na Kosovo. Dis ‘n jammerte want Noord-Masedonië lyk soos ‘n baie mooi land vol sneeu bedekkde berges en groen woude. ‘n Vriend by die werk het die land op ‘n paar kere besoek en hy vertel hoe pragtig die land is. Ek sal een dag retoer.
b
Die grens tussen Noord-Masedoniê en Kosovo – of Serwië as jy so dink
Ons besluit om die taxi te neem want dit is makkliker en ons wil nie wag voordat die bus vertrek nie. Die taxi bestuurder is Albanees en hy praat geen Engels nie (en geen Afrikaans – niemand in die lande praat Afrikaans nie! Wat makeer hulle?) so moes ons in Duits gesels wat ‘n goeie geleentheid wat om my kennis van Duits te probeer onthou! Die wag op die grens vat nie te lank nie en dis seker vinniger as om die grens per bus to ry.
“Ku është Ukshin Hoti?” – “Waar is Ukshin Hoti?”, ‘n Kosoviese joernalis wat in 1999 verdwyn het. In Pristina, Kosovo
Kosovo is ‘n bietjie anders. Na die mening van sommige mense, is die land nog steeds ‘n deelte van Serwië. Ek onthou die oorlog op die nuus in 1998-99 en ek ken ‘n bietjie sy geskeidenis. Dis land homself is klaarblyklik arm en die bevolking is jong. Ongelukkig mag hulle nie makklik oorsee ry nie want dis moeilik om ‘n visum te kry so voel dit ‘n bietjie rusteloos. Die jong mense praat baie goeie Engels en die feit dat jy, ‘n buitelander, hul land op vakansie wil besoek word baie gewaardeer. In die hostel gee hulle vir ons inlgitig oor Pristina, restaurante, kroee ensovoorts. Ja ek hou van Pristina. Die bus stasie lyk na my mening tipiese oos-Europese of kommunistiese argitektuur. Die mense wil jou help en skielik vind ons onsself op ‘n bus wat, ons hoop, na Tirana sal gaan! Ons weet nie precis nie want ander passassiers praat Albanees so klim ons op die bus! Maar ja, dit ry na Tirana. Ons is die enigste toeriste daarop want die toerismebedryf is tans nie baie ontwikkeld nie.
Tirana, Albanië
Tirana voel anders as die ander ou-Joego-Slawiese stede weens dit nooit ‘n deelte van Joego-Slawië was nie, maar dis baie sonnig en warm en dit voel meer ontwikkeld. Die stad is vol mense en dit voel baie moderne maar nes Pristina is die bus stasie baie deurmekaar! Waaruit neem ons die bus? Niemand sê nie. Die platteland is bergagtig en minder groen as Kosovo maar nog steeds pragtig. Ek vermoed dit lyk soos die Italiaanse platteland. Ek dink aan Adil Hoxha uit The Simpsons, die beroemste Albanees uit strokiesprente, maar ek sien geen verwysing na hom nie.
Kotor, Montenegro
Ons ry toe na Montenegro wat ‘n klein land aan die kus is en ook die jongste land in Europa. Weer, die land is baie bergagtig en die paaie dwaal deur die berge sodat die reis ure lank duur. Dis kuslyn is baie mooi vol klein dorpies en bloue see en strande. Ons bly in Kotor wat die pragtigste stad is, wat ons besoek. Dis ‘n klein en historiese ommuurde dorpie wat aan ‘n baai in ‘n vallei geleë is. Die uitsig van bo-op die berg agter die dorpie, wat jy moet opklim, is asemrowend. Dis vol toeriste soos ons en dis ‘n bietjie meer duur as die ander stede maar ek weet hoekom dit so populêr is. Ek ry per bus na Our Lady of the Rocks, wat ou ‘n kerk en wêreldbekende toeriste-aantreklikheid op ‘n klein eiland sit. Die baai is stil en kalm, so glo my as ek sê, ignoreer hierdie kiekie wat te donker is!
Gospa od Škrpjela – Our Lady of the Rocks
Dubrovnik is die aanstaande bestemming. Ek onthou toe Dubrovnik op die nuus was weens die beleg tydens die Joego-Slawiese Oorlog. Deesdae staan die stad bekend deur Game of Thrones en ja in die waarheid dis baie mooi. Ongelukkig het ek geen goeie foto’s geneem nie. Ek weet nie hoekom nie, maar ek vermoed dat dis antwoord is dat ek g’n fotograaf is nie. Ons bly vir twee nae in ‘n hostel in die ou middestad op ‘n smal straat vol restaurante. Ek weet nie hoe beter ek kan beskryf nie. Dis mooi en duur en miskien moes ons uit dis ou stad stap om die ware Dubrovnik te vind, maar ek wil die atmosfeer geniet.
Mostar, Bosnië en Herzegowina
Ons besoek Mostar teen die einde van die reis en op pad moes die bus die grens op drie kere oorsteek en op elke keer word ons passepoorte nagegaan. Bosnië en Herzegowina is die armste land wat ons besoek. Ek lees dat daar veel werkloosheid is en stede soos Mostar hang baie af van toeriste. Ek voel ‘n bietjie skuldig want ek koop baie min toeriste aandenkings wat ek maklik kan bekostig en hulle hets ons geld nodig. Mostar is beroemd weens die Stari Most of Ou-brug wat tydens die tydperk van die beheersing van die Ottomaanse Ryk gebou is. Tydens die oorlog is dit deur die Kroasïese weermag vernietig en toe is later herbou. Mense stroom op die strate en in die mark en basaar. Jy sien die skade uit die oorlog wat nog nie hernieu is nie. Mense is vriendelik maar daar’s veel baie jong bedelaars op die strate vol wanhoop, hoofsaaklik uit minderheid groepe soos Roma.
‘n Koppie tee in Počitelj
Ons ry terug deur Počitelj, ‘n baie mooi dorpie in Herzegowina – een van die twee historiese deeltes van Bosnië en Herzegowina – wat vol kerke en moskees is aan die Neretva. Ek hou baie van die inheemse swart tee met suiker en suurleomen, wat tipiese in hierdie lande is. Ja ek voel baie ver weg van die verwarring terug in Brittanje.
En ja, ek sal later al my korigeerings maak wanneer ek dit weer lees en sien hulle.
