Dis nog ‘n ander einde van ‘n maand en ek het min te berig. Feitlk het ek ‘n bietjie Afrikaans by ‘n braai gepraat toe ek is gesê dat ek soos ‘n Nederlander klink weens my aksent. Ek weet dis waar, maar na my mening is ‘n Nederfrankiese taal aksente g’n probleem. Een rede hoekeom ek só dink – behalwe dat ek in die waarheid weet ek só klink – is dat ek onlangs ‘n klompie video’s op YouTube kyk en ek hoor ‘n vlogger wat met die invloed van die moedertaal aksent praat wat my laat verstaan hoekom mense só sê. Ons almal wil só vlot of outentiek soos moontlik kan praat, maar een ding meer belangrik as aksent is verstaanbaarheid en as mense jou kan volg (en ek verstaan goed die blogger) dan gaan jy in die regte rigting en die aksent sal kom. As mense lag oor jou aksent, ignoreer hulle.

‘n Paar dae later staan ek buite ‘n kroeg en gesels ek met twee outjies wat daar staan. Dis ‘n gewone ervaring dat as ek Afrikaans met mense begin praat – wat ek weet Afrikaans praat want ek hoor hulle Afrikaans praat – beantwoord hulle ontmiddelik in Engels. Dis ‘n skaamte maar ek vermoed dat hulle voel hulle moet nie in Afrikaans beantwoord in die buiteland nie. Ek moet hard werk om te wys dat, ja ek ken hul moedertaal en ek wou graag gesels.

Ek soek ook altyd op Twitter oor Afrikaans en veel ander onderwerpe – soos my voetbal klub en ander belange. Ek moet sê dat ek baie bekommerd raak wanneer ek sien hoe Afrikaans en verwante onderwerpe word dikwels deur sekere mense gebruik om ‘n tipe identiteite politiek te bevorder veral in die buiteland. Hierdie is beslis nie my politiek nie. Ek hou van die taal, en alle tale, en ek glo dat tale buitendiens kultuur of politiek kan bestaan; ek praat Engels en miljoene mense praat Engels sonder verwysing na Shakespeare of Dickens of Buckingham-paleis. Ek het nooit op skool geniet om Shakespeare en Dickens te moes studeer.

Vir ons wat al lank tyd ‘n belang in die taal hou, pla dit om te sien dat sommige mense terug na die verlede wil kyk. Dit maak dit moeiliker om die taal as net een van veel kommunikasietale in Suid-Afrika en in die wêreld te bevorder. Ek moet altyd oppas wanneer ek nuwe mense op Twitter begin volg tensy hul wêreld perspektief, na my mening, veel af is.

Hier is twee boeke wat ek onlangs aanlyn gekoop het. Ek versamel soveel Afrikaans boeke en goede soos ek kan vind en dis iets baie interessants in hierdie ou boeke. Destyds was hiedie tipe boeke nodig vir sommige mense maar daardie verlede is nou ver verby.

Die weg waarmee mense ‘n taal leer het verander. Destyds boeke gee lang verklarings en verduidelikings vol tekniese inligting en taalwette van die begin af. Mense moes meer gemotiveerd as ek gewees het indien hulle bereid was om die lank – en soms droeë – lesse te leer. Was hulle bang om te taal met mense te begin praat voordat hulle ‘n amper uitsonderlike kennis het? Dis hoe ek ‘n bietjie voel. Ja dis anders en makliker as jy in die taal land bly maar hulle moes baie studeer, daai glo Engelssprekende manne en vroue met families en bane wat in die 1960s en 1970s in die land gekom het. Ek vermoed veel was mense uit destydse Rhodesië of uit Brittanje (vol drome oor – vir slegs hulle as blankes – ‘n beter lyfstyl kon ervaar. Hoekom het Britse immigrante hierdie beslissing regverdig terwyl sanksies op die land gestaan het weens die regering se ras beleid?) so ek weet nie of hulle werklik ‘n nuwe taal wou leer nie. Is die rol van hierdie tipe boeke nou deur apps verskaf, wat mense af laai en selde oop maak nie? Ek lees hierdie hoofstukke en die Engels klink oudmodies na my mening. As die oorspronklike lesers waarskynlik die boeke ná ‘n paar minute neergesit het, verstaan ek hoekom.

En nou dekades later word hierdie boeke vir amper niks verkoop aan belangstellendes in die buiteland. Ek besit nou honderde boeke óf in óf oor Afrikaans wat ek sukkel om te lees so wil ek word soos dié wat die taal slegs ‘n bietjie aangeleer het of soos dié wat ‘n lewende kennis geniet het?

Die tweede boek het historiese waarde.

Afrikaans vir Immigrante

Afrikaans se Oorsprong en Ontwikkeling

‘n Paar maande verlede het ek ‘n Afrikaanse skarefinansieringsveldtog onderhou en gevolglik het die skeppers al sy backers op ‘n WhatsApp groep sit sodat mense onder mekaar kan gesels. Ek is al maande lank ‘n lid maar ek skryf nie en verkies om te sit. Ek vermoed ek is ‘n bietjie vreemd en ek voel amper bang nou om te sê dat ek lees en leer ‘n bietjie oor hulle. Ja, dit lyk ‘n bietjie vreemd.

Vandag het iemand foto’s van ‘n klein ou boks gedeel en gevra of dit eg is. Ek erken die boks want ek het ook dieselfde wat my ouma vir my gegee het. Ek het nou veel ou dinge uit die koloniale tydperk wat ek van Suid-Afrika af gebring het wat voorheen aan my voorouers behoort het. Hul historiese aspek interesseer my maar die verhale en ervarings van die voorouers is net hulle s’n en nie myne nie. Ek voel min persoonlike verbinding nie behalwe dat ons ‘n afstande familie verwantskap saam deel.

So onder is ‘n paar foto’s en ek moet besluit of ek gaan beantwoord om te bevestig dat dit eg is.

‘n Geskenk aan soldate in 1945

“Met die beste wense van die Suid-Afrikaanse Fonds vir Geriewe en Geskenke”

‘n Boks sjokolade van die Koningin-Keiserin

Verlede week vind ek ‘n skakel aan ‘n webblad waar jy ‘n CEFR kan skryf en ek het die Nederlandse toets geskryf het. Soos ek reeds gedink het, bereik ek B1 – Independent User: Threshold or Intermediate, wat bedoel:

“You can understand essential points when they relate to familiar subjects such as work, school, leisure activities, etc., spoken in clear and standard language. You can manage in most situations which arise while travelling in a region where this language is spoken. You are able to take part in a conversation in simple and coherent language on subjects which are familiar or of personal interest. You are able to describe an event, an experience, a dream, an aim or an expectation. You can express your opinion and briefly explain your goals or your ideas.”

Hierdie is die vlak wat ek dog ek bereik het. Ná ek die Nederlandse kursus op Duolingo voltooi het, weet ek hoeveel ek sukkel as ek Nederlands praat en lees. Die spelling (soveel z’s, ij’s en sch’s), die vreemde woorde, die verskillende aspekte van die grammatika, die uitspraak ensovoorts maak alles moeiliker vir my as ek sou verwag het. As ek wil verbeter weet ek nou meer oor dié waarop ek my fokus moet sit.

Op die ander kant hierdie laat my peins oor goed ek Afrikaans ken. ‘n Mens kan nie die CEFR toets in Afrikaans skryf, want Afrikaans is nie ‘n taal van die Europese Unie nie, maar ek glo ek praat ten minste so goed soos die ekwivalent van B2 – Vantage or Upper Intermediate. Seker beskryf ek dit op my CV maar die ware rede dat ek die taal insluit is want ek weet amper niemand só ‘n eis op hul CV in Brittanje maak nie. In my tipe werk gee Afrikaans vir my geen voordele nie en ek vind nou geen Suid-Afrikaners by die werk nie.

Ek wil beslis weet hoe goed ek Afrikaans praat. Ek weet ek sukkel met gesproke Afrikaans en as ek na liedjies luister het ek amper geen idee nie. As ek met vriende praat moet ek op warm en raak gewoonte aan hulle maar dan praat ek sonder moeilikhede.

Een diens wat ek kan gebruik is italki.com en ek doen ‘n bietjie navorsing oor mense wat Afrikaans klasse gee. Ek soek nie ‘n mens wat my die taal kan leer nie, maar iemand wat my hulp met ‘n paar sekere aspekte wat ek weet ek moet verbeter – iemand wat vir my kan sê hoe goed praat ek die taal. Ek het aantal aspekte geïdentifiseer waar ek is swak. Die uitdaging nou is om uit te werk wat ek moet dien om op die ekwivalente C1 – Proficient User: Effective Operational Proficiency or Advanced kan kom.

In dieselfde toets vir Frans was my uitslag ook B1 wat goed is. Ek voel gemaklik daarmee maar nes enige taal, moet ek oefen so veel soos moontlik.

Op die naweek besoek ek vriend wat ek nou baie selde sien want sy het nou jong kinders (wat Afrikaans kan praat) en dis ook ver om te ry, maar ek is altyd gelukkig dat ek gaan. Dis ook ‘n skaars geleentheid om Afrikaans met ander mense te gesels en alhoewel hulle Afrikaanssprekend is en dus praat beter Afrikaans as ek, ek hou daarvan om saam met Afrikaanssprekers uit te hang en te luister. Ons staan en braai in ‘n Londense tuin, ‘n klompie mense met blikkies bier wat Afrikaans praat.

Ek weet dat hoe min ek praat hoe min ek maklik kan praat. Ek het nodig oefening. Een ding wat ek nou doen, is om DVDs met die Nederlandse onderskrifte te kyk. Weinig DVDs bied Afrikaanse onderskrifte aan, daaroom moet ‘n man improviseer. Wat ek besef is dat ek goed kan lees en verstaan. Die woordeskat is natuurlik ‘n bietjie anders en die vertaling tussen Engels, Nederlands en Afrikaans is nie altyd presies nie, maar mense së hierdie ook oor vertalings tussen net twee tale. Ek skryf neer nuwe woorde wat ek later moet leer. Hierdie is beslis een voordeel van Afrikaans wat ‘n verwante taal hê as ‘n naslaangids. Ek skryf hieroor want dis een van die mees nuttige stukkies raad wat ek weet. Okei dis baie spesifiek aan Afriaans maar ek kan maar gee die raad wat ek het.

Ek lees nog steeds veel van die blogs van die poligot gemeenskap wat advies uit gee. Ek lees die e-posse en ek erken beslis veel goeie idees, maar terselfdertyd merk ek hoe die klem lê meer op boeke en kurusse wat hulle verkoop en minder op hul ervaring en vooruitgang. Ek lees dat mense tale leer, maar ek wil lees oor hoe en wat hulle leer. Ek wil lees hoe goed hulle hierdie nuwe tale keb. Dit blyk te wees dat slegs Esperantosprekers blogs gebruik sodat hulle kan oefen en versprei die taal ver.

Die gebrek aan ‘n sentrale internet forum vir Afrikaans is ‘n nadeel, wat leerders oor die hele wêreld lok. Die gebrek aan leerders is ook ‘n swakpunt. Hoe ons nodig het ‘n Duolingo kursus.